Ik ben veranderd… Ik ben radicaal genuanceerd geworden.

Als 42-jarige voel ik me helemaal niet zo oud, maar ik ben nu zo’n 22 jaar aan het werk en ook politiek actief.

Mijn ideeën/meningen/overtuigingen zijn door de tijd heen veranderd. Sommige dingen zelfs best fundamenteel.

Wat niet veranderd is, is mijn mens- en maatschappijbeeld. Daar ben ik eerder in gesterkt.

Ik ben hartstochtelijk liberaal, humanist en democraat. Vol 🔥 voor de publieke zaak.

Vrijheid om te zijn wie je bent in verbondenheid en met verantwoordelijkheid naar anderen. Vertrouwen in de eigen kracht van mensen én hulp voor wie dat nodig heeft. Samen onze samenleving runnen.

In die overtuigingen ben ik alleen maar gegroeid.

Wat wél wezenlijk veranderd is, is mijn kijk op verkiezingen en dan met name verkiezingscampagnes. Het ‘dingen naar de gunst van de kiezer’.

‘Vroeger’ (👵🏻-alert 😅) vond ik dat de leukste tijd. Ik zag het als een spel, een wedstrijd die gewonnen moest worden.

In voetbal en oorlog is alles geoorloofd. Vól erin, alle registers open. ‘Hullie’ willen stomme dingen, ‘wij’ zijn de juiste keuze. Stem op ons. In talloze varianten. Dergelijke campagnes heb ik gemaakt en gevoerd.

De afgelopen jaren ben ik daar ontzettend van teruggekomen.

De meeste onderwerpen zijn veel complexer dan je vanaf de buitenkant kunt zien. Verschillende perspectieven leggen verschillende dilemma’s bloot.

Ontdekken welk van de belangen zwaarder weegt dan een ander vraagt verdieping en nieuwsgierigheid.

Onderzoeken waar de ‘sweet spot’ zit tussen belangen, kosten en opbrengsten op de korte én lange termijn vraagt een dynamische en flexibele geest. En tijd.

De waarde van kritische vragen durven stellen en spiegels voorhouden is fundamenteel. Iedere leider/bestuurder zou een ‘luis in de pels’ aan zn team moeten toevoegen.

De kern hiervan is ‘checks and balances’. Onze ‘founding fathers’, zoals in ons land Thorbecke, hadden dat al goed door. Wederzijdse controle is gezond, macht heeft tegenmacht nodig. Maar wel vanuit een gezamenlijkheid, een systeem waar je samen eigenaar van bent, van vóelt.

In een gezonde democratie zitten die checks and balances in allerlei gelaagdheid door het hele systeem.

Volksvertegenwoordigers en bestuurders. Toezichthouders en uitvoering. Media en politiek. Burgers en politici. Op honderden manieren en momenten.

Recent tweette ik een draadje over de ‘wereld achter de waterkoker’, omdat ik denk dat we collectief te weinig gevoel hebben bij (en waardering hebben voor) de hele machinerie die ervoor zorgt dat we kunnen leven zoals we doen.

Dat systeem is erop gebaseerd dat de deelnemers meedoen vanuit een gevoel van verantwoordelijkheid voor het geheel; het ‘algemeen belang’. Waarbij er een rem is op zelfzuchtigheid en opereren vanuit eigenbelang.

Ik ben ervan geschrokken hoe kwetsbaar een democratie en samenleving blijken te zijn als teveel deelnemers hun eigen belang voorop stellen…

In Amerika is dat heel zichtbaar, waar de Grand Old Party zich volledig misrekend heeft door op de MAGA-bandwagon te springen.

Onserieuze politici hebben die partij nu in hun greep. Machtspolitici die feiten ontkennen, geschreven en ongeschreven regels aan hun laars lappen, ongegeneerd vriendjespolitiek bedrijven, en wat dies meer zij.

Het democratisch systeem blijkt helemaal niet weerbaar tegen mensen die bereid zijn om keihard leugens te verkondigen, verdeeldheid te zaaien en gevoelens van onvrede aan te wakkeren. Polarisatie loont en het maakt me heel ongerust en ook verdrietig.

Ook in Nederland moeten we ons hiervan bewust zijn.

Als media voor hun voortbestaan afhankelijk zijn van de gunst van de ‘clicker’, dan is het heel verleidelijk om te gaan schrijven voor de clicks. In plaats van genuanceerde objectieve analyses en achtergronden.

Als politici om gekozen te worden afhankelijk zijn van de gunst van de kiezer, dan is het heel verleidelijk om te zeggen wat kiezers willen horen. In plaats van complexe nuances en mitsen en maren.

Dat is alleen géén kwalitatieve afweging, maar gedreven uit effectbejag.

Begrijpelijk als je naar dat specifieke doel kijkt, maar in het algemeen belang moeten we collectief die neigingen willen weerstaan.

Daar ben ik dus in veranderd de afgelopen jaren. Ik voel me niet meer senang bij op te korte termijn en te enkelvoudig gebaseerde keuzes. Niet in mijn politieke rollen en trouwens ook niet in mijn werk.

Ik ben radicaal genuanceerd geworden.

Dat verschil durf ik nog wel op scherp te zetten: de redelijken vs. de onredelijken. De genuanceerden vs. de polariserenden. De serieuzen vs. de onserieuzen.

Een uitbreiding op de ‘paradox van tolerantie’ van Popper.

Deze blog verscheen eerder als draadje op Twitter.